ŚWIATOPOGLĄD

Ekologia

Artykuły na tematy ekologiczne

2005-12-02 Kałuski Bogusław
Ekologia. - Część 9. Bałtyk i Morze Północne
Ziemia planeta ludzi.

Wokół Morza Północnego i Bałtyku leżą kraje wysoko uprzemysłowione, więc ilość ścieków jest ogromna. Drugi problem, to ograniczona wymiana wód tych mórz z oceanami - te morza duszą się.                                                                                                                                        

Morze Północne

Mimo iż sytuacja już się nieco poprawiła, ciągle jest ono jak dziecko specjalnej troski. Otoczone jest bowiem przez gęsto zaludnione państwa wysoko uprzemysłowione i jest bardzo intensywnie wykorzystywane. Kraje nadbrzeżne to: Wielka Brytania, Norwegia, Niemcy, Holandia, Belgia i Francja. Ma tu miejsce największy na świecie ruch okrętów. Ponadto drogą powietrzną, a przede wszystkim rzekami wpadają do niego zanieczyszczenia z państw sąsiadujących, a także tych dalej położonych.

Problem jest powiększany przez to, że Morze Pomocne jest morzem bardzo płytkim. Przeciętna głębokość wód wynosi tylko 80 m. Skutkiem tego pełna wymiana wód Morza Północnego z Atlantykiem wymaga około trzech lat.

Największe zagrożenie stanowią różnego rodzaju odpadki organiczne, organiczne związki halonowe oraz produkty ropopochodne. Ponadto szacuje się, że do Morza Pomocnego wpada każdego roku 1,5 mln ton azotu i 100 tys. ton fosforu, ok. 28 tys. ton cynku, 11 tys. ton ołowiu, 4,5 tys. ton miedzi, 950 ton arsenu, 335 ton kadmu i 75 ton rtęci.

Skutki tego są następujące: przestrzeń życiowa, jaką stanowi dno morza, została w poważny sposób ograniczona, wiele zwierząt żyjących na dnie opuściło swe tradycyjne tereny, zmienia się rodzaj roślinności porastającej wybrzeża, obserwuje się zmiany chorobowe u ryb, zwłaszcza w zatokach niemieckich, w brytyjskich i duńskich wodach przybrzeżnych oraz w tzw. Dogger Bank, w środkowej części Morza Pomocnego, tradycyjnym obszarze połowów dorsza i śledzia.

Środki, jakie na mocy porozumień międzynarodowych zastosowano dla ochrony Morza Pomocnego, to: zobowiązanie się państw brzegowych do ograniczenia ilości ścieków w roku 1995 o połowę w stosunku do roku 1985, zobowiązanie do zaprzestania w roku 1994 spalania śmieci na pełnym morzu, zobowiązanie się państw brzegowych, że od roku 1989 nie będą do Morza Północnego odprowadzać żadnych ścieków, chyba że zostanie dowiedzione, że są one nieszkodliwe, albo jeżeli będzie dowiedzione, że instalacje lądowe jeszcze nie są w stanie doprowadzić ścieków do stanu niegroźnego dla morza.

Terminy jakie zostały wyznaczone w umowach międzynarodowych nie są terminami dowolnymi. Budowa nowych zakładów oczyszczania odpadów wymaga i nadal będzie wymagać sporo czasu. Ponadto zakłady przemysłowe muszą zbudować nowoczesne instalacje oczyszczania własnych ścieków lub, jeżeli jest to konieczne, zupełnie zmienić swój proces produkcyjny, żeby zmniejszyć ilość emitowanych substancji szkodliwych dla środowiska. Również rolnictwo musi się dostosować, zwłaszcza jeżeli chodzi o nawożenie oraz stosowanie środków chwastobójczych i środków ochrony roślin w okolicach przybrzeżnych. Z czasem stosowanie części tych środków będzie całkowicie zakazane.

Morze Bałtyckie dusi się

Bałtyk jest małą i płytką odnogą Morza Północnego. Jest jednym z największych na świecie zbiorników wody słonawej, tj. mieszanki wody słonej i słodkiej. Jego przeciętna głębokość wynosi tylko 55 m. Z Morzem Północnym połączony jest bardzo wąskimi cieśninami, co niezwykle utrudnia wymianę wody. Pełna wymiana wody w Bałtyku trwałaby aż 20, a może nawet 40 lat.

Wielki problem stanowi również wymiana wód wewnątrz samego Bałtyku. Temperatura oraz zawartość soli utrudniają mieszanie się poszczególnych warstw, a tym samym odnowę tlenową. Brak tlenu powiększany jest dodatkowo przez gigantyczne zrzuty substancji organicznych.

W dorzeczu Bałtyku żyje ok. 70 mm ludzi, z tego na wybrzeżach ok. 16 mln. To właśnie sprawia, że Bałtyk jest tak bardzo przeciążony. Ląduje w nim ok. 70 tys. ton fosforu i ok. 1,2 mln ton azotu. Prowadzi to do rozwoju gigantycznej liczby alg, które po obumarciu i rozkładzie odbierają morzu kolejną porcję tlenu.

Państwa leżące nad Bałtykiem, tj. Dania, Szwecja, Finlandia, były ZSRR, Polska, była NRD i RFN zawarły w 1974 r. Porozumienie o Ochronie Środowiska Wodnego Bałtyku (Porozumienie Helsińskie). W oparciu o to porozumienie, dla statków pływających pod banderą w/w państw, obowiązują bardzo ostre przepisy ograniczające zrzucanie do morza ropy, chemikaliów oraz odpadów okrętowych. Od 1983 r. Bałtyk uznany jest jako jeden z 5 w całym świecie obszarów specjalnych, co oznacza całkowity zakaz zrzucania chemikaliów, ropy i wszelkich odpadów ze statków.

W roku 1988 w ramach Komisji Helsińskiej uchwalono, że emisja substancji trujących oraz takich, które są pożywieniem np. dla alg, do roku 1995 zostanie zmniejszona o połowę. Z wykonaniem tego bywało jednak różnie w różnych krajach. W 1991 r. zgodzono się też na uchwalenie wspólnego programu oczyszczenia Bałtyku. Ale i tutaj kraje byłego bloku wschodniego nie poczyniły zbyt widocznych kroków.

c.d.n.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Bogusław Kałuski 1993 i 08.05.2005

na górę